Przewodnik wyboru: porównanie materiałów bielizny termoaktywnej i funkcjonalnej

Czy jesteś zapalonym sportowcem zimowym, który szuka nie tylko komfortu i ciepła, ale także jasnych i wiarygodnych informacji na temat wyboru odpowiedniej bielizny termicznej lub funkcjonalnej? W tym artykule znajdziesz przydatne porównanie materiałów, które pomoże odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania dotyczące oddychalności, izolacji, zgodności, pielęgnacji i trwałości.

Czym różni się bielizna termoaktywna od zwykłej bielizny funkcjonalnej?

Bielizna funkcjonalna to specjalny rodzaj odzieży wykonanej z materiałów technicznych, które pomagają utrzymać ciało w optymalnym komforcie podczas uprawiania sportu lub innej aktywności fizycznej. Jej głównym zadaniem jest odprowadzanie potu ze skóry, szybkie schnięcie i pomoc w utrzymaniu stałej temperatury ciała. Dzięki temu dana osoba czuje się bardziej komfortowo, mniej marznie i ma lepsze warunki do osiągania lepszych wyników. Często bielizna funkcjonalna jest również bezszwowa lub z płaskimi szwami, aby uniknąć podrażnień skóry i zapewnić maksymalny komfort. Ukierunkowana częściowa lub stopniowana kompresja nie jest wyjątkiem.

Bielizna termoaktywna to szczególny rodzaj bielizny funkcjonalnej, która jest noszona bezpośrednio na ciele i służy do zapewnienia ciepła i komfortu w zimnych warunkach. Jest wykonana z materiałów, które odprowadzają pot ze skóry (lub odpowiednio zarządzają wilgocią, aby utrzymać optymalną temperaturę podczas uprawiania sportu), szybko schną i pomagają izolować ciepło ciała. Dzięki temu ciało pozostaje suche i ciepłe, co jest ważne na przykład podczas uprawiania sportów zimowych, pieszych wędrówek i aktywności na świeżym powietrzu. Bielizna termiczna jest często używana jako pierwsza warstwa odzieży w tak zwanym warstwowym systemie ubierania się.

Jakie są główne materiały bielizny funkcjonalnej?

Do produkcji bielizny funkcjonalnej wykorzystywane są zarówno materiały naturalne, jak i syntetyczne. Konkretny wybór zawsze zależy przede wszystkim od wybranej aktywności. Każdy materiał oferuje nieco inne właściwości. Dlatego ważne jest, aby wiedzieć, czego oczekiwać od bielizny termoaktywnej. Krótko mówiąc, inną koszulkę wybierzemy do intensywnego biegania zimą, a inną do narciarstwa zjazdowego. Przyjrzyjmy się zatem różnicom.

Syntetyki

Bielizna termiczna wykonana z materiału syntetycznego(poliester, polipropylen, nylon) to idealny wybór do intensywnych sportów i aktywności, w których potrzebujemy szybkiego odprowadzania wilgoci. Dzięki tej właściwości materiał szybko odprowadza pot z ciała, utrzymując nas przyjemnie suchymi. Nawet w miesiącach zimowych doceniamy szybkoschnący materiał, który pozwala na szybkie wyschnięcie po aktywności, dzięki czemu możemy szybko założyć odzież i wrócić do sportu. Kolejną zaletą jest niewielka waga. Warto też wspomnieć o trwałości i odporności. Materiały syntetyczne są zwykle trwalsze niż naturalne. Elastyczne materiały syntetyczne dobrze się dopasowują i nie ograniczają ruchów. Syntetyczna bielizna termoaktywna ma również zwykle niższą cenę zakupu niż materiały naturalne.

• Poliester (PE) jest najczęściej stosowany ze względu na wysoką odporność na wilgoć, szybkie schnięcie i zdolność do odprowadzania potu z ciała. Nowoczesne odmiany poliestru, takie jak mikrofibra lub włókna inżynieryjne z kanałami hydrofilowymi, zapewniają skuteczną termoregulację i komfort na skórze.
• Polipropylen (PP) to materiał o wyjątkowo niskiej absorpcji wody - praktycznie nie wchłania wody, co czyni go idealnym wyborem do warstw bazowych w zimnych środowiskach. Jest lekki, ma doskonałe właściwości izolacyjne, a jego struktura chemiczna sprawia, że jest naturalnie antybakteryjny, co zmniejsza nieprzyjemny zapach. Z drugiej strony, jego tekstura powierzchni może być mniej przyjemna w dotyku.
• Nylon (poliamid, PA), znany ze swojej wyjątkowej wytrzymałości i elastyczności, jest często stosowany w połączeniu z innymi włóknami w celu zwiększenia odporności mechanicznej bielizny, szczególnie w obszarach podatnych na ścieranie. Ma gładką powierzchnię i jest wygodny dla ciała, ale jego wyższa chłonność w porównaniu z PP i PE może być wadą w ekstremalnie wilgotnym środowisku. W praktyce materiały te są często łączone - na przykład PE z dodatkiem elastanu dla lepszej przyczepności lub PP z PE w celu zrównoważenia komfortu i funkcjonalności.

Materiały naturalne

Naturalne materiały stosowane w bieliźnie termoaktywnej obejmują głównie wełnę merynosów, jedwab i tencel. Każdy z tych naturalnych materiałów ma nieco inne właściwości. Wadą naturalnych materiałów jest to, że są one czasami mniej trwałe niż materiały syntetyczne.

• Merino to naturalne włókno pozyskiwane ze specjalnej rasy owiec. Jest znacznie delikatniejsze niż zwykła wełna owcza, dzięki czemu jest miękkie, nie gryzie i dobrze leży na ciele. Oferuje doskonałą izolację termiczną. Jednocześnie dzianina jest oddychająca, co zapobiega przegrzaniu. Bardzo popularną cechą merynosów jest ich ciepło, nawet gdy materiał jest mokry, czy to od potu, czy deszczu. Inną bardzo popularną cechą merynosów są ich naturalne właściwości antybakteryjne. Wełna ogranicza rozwój bakterii, a tym samym jest odporna na nieprzyjemne zapachy. Sprawia to, że bielizna termoaktywna merino jest popularnym towarzyszem nawet podczas wielodniowych aktywności.
• Tencel to nazwa handlowa włókien lyocell i modal. Jest to nowoczesne naturalne włókno celulozowe, które najczęściej pozyskuje się z drewna eukaliptusa, buku lub świerku. Materiał ten jest bardzo przyjemny w dotyku. Nadaje się również do skóry wrażliwej. Bardzo dobrze odprowadza wilgoć z ciała, co pomaga również zapobiegać rozwojowi bakterii i nieprzyjemnemu zapachowi. Dzięki swojej oddychalności pomaga również regulować temperaturę ciała. Kolejną zaletą jest ekologiczna produkcja i wytrzymałość materiału.
• Bielizna termiczna wykonana z jedwabiu jest lekka i miękka. Dzięki temu jest odpowiednia dla osób wrażliwych. Odprowadza wilgoć z ciała, ale nie tak szybko jak syntetyki czy wełna merino. Pod względem termoregulacji dostosowuje się - ogrzewa zimą i chłodzi latem. Jest to naturalny materiał, który jest odnawialny i biodegradowalny.

Połączenie materiałów syntetycznych i wełny merynosów

Połączenie wełny merynosów i włókien syntetycznych łączy w sobie to, co najlepsze z obu światów. Wełna merino zapewnia doskonałą izolację termiczną, oddychalność i naturalne właściwości antybakteryjne, podczas gdy włókna syntetyczne zapewniają szybkie odprowadzanie potu, szybkie schnięcie i bardziej trwały, elastyczny materiał. Rezultatem jest odzież, która utrzymuje ciało suche i ciepłe, wytrzymuje wielokrotne pranie i nie ogranicza ruchów podczas uprawiania sportu.

Wady różnych rodzajów materiałów

Aby wybrać odpowiednią bieliznę termiczną, ważne jest również, aby wziąć pod uwagę niektóre wady materiałów. Jakie one są?

Wełna merino

Wełna merino schnie dłużej niż materiały syntetyczne. Chociaż wyjaśniliśmy już, że merino zapewni nam ciepło nawet wtedy, gdy jest mokra, jeśli na przykład ją wypierzemy lub zamoczymy, będziemy musieli poczekać nieco dłużej, aż wyschnie. Nie możemy również zapominać o większej podatności na zużycie w porównaniu z materiałami syntetycznymi. Wełna merynosowa wymaga również ostrożniejszego prania, aby uniknąć np. niepożądanego kurczenia się materiału.

Tencel

Tencel zapewnia mniejszą izolację termiczną niż wełna merynosów lub materiały syntetyczne, więc nie jest idealny na ekstremalne zimno. Podobnie jak merino, wolniej schnie, co może być wadą podczas wielodniowych wędrówek, gdzie nie ma możliwości dobrego wysuszenia odzieży. Materiał jest mniej odporny na uszkodzenia mechaniczne. Kolejną wadą jest wyższa cena i konieczność delikatniejszej pielęgnacji podczas prania. Tencel jest również mniej elastyczny niż syntetyczne mieszanki z elastanem.

Syntetyki

Oczywiście syntetyczna bielizna termoaktywna ma również kilka wad. Największym problemem jest słabsza odporność na nieprzyjemny zapach. Chociaż pot jest szybko odprowadzany ze skóry, bielizna często pachnie wcześniej i wymaga częstszego prania. Dla bardziej wrażliwych osób materiał syntetyczny może być mniej komfortowy na ciele. Jest mniej izolujący niż merino pod względem ciepła i może powodować uczucie zimna przy mniejszej aktywności, ponieważ nie wchłania wilgoci, a jedynie ją odprowadza. Chociaż syntetyczna bielizna termiczna jest odporna na ścieranie, z czasem może tracić elastyczność i jakość powierzchni.

Wybór bielizny termoaktywnej w zależności od aktywności

Kiedy więc wybierać naturalne materiały, a kiedy syntetyki?

• Syntetyczna bielizna termoaktywna to najlepszy wybór do intensywnych aktywności sportowych, takich jak bieganie, narciarstwo biegowe, jazda na rowerze czy skialpinizm, podczas których intensywnie się pocisz i potrzebujesz szybkiego odprowadzania wilgoci i szybkiego schnięcia. Świetnie nadaje się również do krótkotrwałych wydarzeń. Na przykład jednodniowe wędrówki lub sesje treningowe, gdzie nieprzyjemny zapach nie jest dużym problemem. Materiał syntetyczny jest również odpowiedni, jeśli istnieje ryzyko większego obciążenia mechanicznego. Dotyczy to na przykład wspinaczki lub kolarstwa górskiego.
• Z koleinaturalne materiały, takie jak wełna merino, tencel czy bambus, warto wybierać do dłuższego noszenia. Jest to idealny wybór na wielodniowe wędrówki lub wyprawy, ponieważ naturalne materiały są bardziej odporne na zapachy i zapewniają większy komfort. Doskonale sprawdzają się podczas mniej intensywnych aktywności: zimowych wędrówek czy zjazdów na nartach, gdzie bardziej niż maksymalna wydajność liczy się ciepło i przyjemne uczucie na skórze. Merino również dobrze reguluje temperaturę i utrzymuje ciepło nawet po zamoczeniu, co jest zaletą w zimnej lub zmiennej pogodzie. Włókna naturalne są również lepiej dostosowane do wrażliwej skóry i stanowią bardziej ekologiczną opcję, ponieważ nie zanieczyszczają środowiska mikroplastikami.

Ogólnie rzecz biorąc, syntetyki są bardziej odpowiednie do osiągów i krótszych wydarzeń sportowych, podczas gdy naturalne materiały lepiej nadają się tam, gdzie priorytetem jest komfort, ciepło i długotrwałe noszenie. Oczywiście najlepsze są osobiste doświadczenia i priorytety. Osobiście nie mam problemu z sięganiem po syntetyki i merino, gdy idę biegać w zimne dni. Zależy to od warunków: sucho/mokro i planowanej trasy: krótka szybka/długa wolniejsza. Podobne decyzje podejmuję podczas skialpinizmu. Ale zawsze sięgam po merino, jeśli wybieram się na narty zjazdowe. Wtedy mam do czynienia tylko z różnicą w wadze w zależności od pogody.

Jakie są aspekty środowiskowe materiałów?

Większość materiałów można w pewnych okolicznościach poddać recyklingowi. Producenci odzieży outdoorowej kładą coraz większy nacisk na aspekty środowiskowe, a bielizna funkcjonalna lub termiczna wykonana z materiałów pochodzących z recyklingu nie jest już oczywistym wyjątkiem.

Recykling włókien naturalnych (wełna, konopie, bawełna...)

Włókna naturalne są biodegradowalne, co jest wielką zaletą z punktu widzenia wycofania z eksploatacji. Recykling włókien naturalnych jest jednak dość trudny z technicznego punktu widzenia - recykling mechaniczny (np. rozwłóknianie starych tekstyliów) często prowadzi do utraty jakości, skracając i osłabiając włókna. Ponadto, naturalne materiały są często mieszane z syntetykami (np. bawełna z elastanem), co dodatkowo komplikuje recykling. Zaletą czysto naturalnych materiałów bez obróbki chemicznej jest możliwość prostego kompostowania.

Recykling włókien syntetycznych (PE, PP, PA...)

Włókna syntetyczne są generalnie łatwiejsze w recyklingu, zwłaszcza poliester, który może być skutecznie poddawany recyklingowi zarówno mechanicznemu (np. z butelek PET), jak i chemicznemu (poprzez rozkład na monomery i ponowną polimeryzację). Poliester z recyklingu (rPET) jest obecnie dość powszechny w odzieży funkcjonalnej. Nylon również nadaje się do recyklingu, ale proces ten jest bardziej złożony i droższy - wymaga czystego surowca i bardziej wymagających procesów chemicznych. Polipropylen jest rzadziej poddawany recyklingowi, ponieważ jego zbieranie i sortowanie jest bardziej skomplikowane, ale jest to technicznie możliwe. Zaletą syntetyków jest to, że recykling może osiągnąć jakość materiału niemal porównywalną z oryginalnym włóknem, umożliwiając ponowne wykorzystanie w wymagających zastosowaniach.

Przyjazny dla środowiska wybór bielizny funkcjonalnej

Z ekologicznego punktu widzenia ważne jest nie tylko to, czy materiał można poddać recyklingowi, ale także jaki wpływ ma on podczas samej produkcji, w trakcie użytkowania oraz po zużyciu i późniejszej utylizacji. Włókna naturalne mają niższy ślad węglowy podczas produkcji, ale często wyższe zużycie wody i chemikaliów podczas uprawy. Syntetyki mają wyższy ślad energetyczny podczas produkcji, ale dłuższą żywotność i lepsze możliwości recyklingu. W rezultacie producenci zmierzają obecnie w kierunku projektowania nadającego się do recyklingu, tj. tworzenia odzieży z jednego rodzaju materiału, bez mieszanek, co znacznie ułatwia ich przetwarzanie pod koniec ich życia.

Jaką gramaturę wybrać w zależności od aktywności i pogody?

Gramatura bielizny termicznej to waga materiału na metr kwadratowy (g/m²) i jest dobrym wskaźnikiem tego, jak mocna, ciepła i odpowiednia do jakich warunków jest odzież. Ogólnie rzecz biorąc, im wyższa gramatura, tym więcej materiału, a tym samym więcej ciepła, ale także gorsze odprowadzanie potu i dłuższy czas schnięcia.

Niska gramatura

Niska gramatura (120-170 g/m²) to lekka, cienka bielizna, która jest odpowiednia do intensywnego uprawiania sportu i aktywnego ruchu, kiedy bardzo się pocimy. Świetnie sprawdza się w cieplejsze dni i podczas uprawiania aktywnych sportów: biegania, jazdy na rowerze, skialpinizmu lub jako warstwa bazowa podczas wymagających aktywności zimowych. Zapewnia dobrą oddychalność i szybko schnie. Jest mniej ciepła do spokojniejszych aktywności.

Średnia gramatura

Średnia gramatura (180-230 g/m²) to wszechstronna opcja, która oferuje kompromis między ciepłem a odprowadzaniem wilgoci. Nadaje się do uprawiania turystyki pieszej, narciarstwa, sportów zimowych i codziennego noszenia w chłodniejsze dni. Jest wystarczająco ciepła, ale nadal dobrze oddycha podczas aktywnego ruchu.

Wysoka gramatura

Wysoka gramatura (240 g/m² lub więcej) - jest to mocna i ciepła bielizna przeznaczona na mroźne temperatury lub do aktywności o niższej intensywności, takich jak zimowe wędrówki, biwakowanie lub codzienne noszenie na zewnątrz w zimnych warunkach. Zapewnia maksymalny komfort termiczny, ale przy większym obciążeniu możemy szybko się przegrzać, a wilgoć odprowadzana jest wolniej.

Idealne dopasowanie i swoboda ruchów

Dobra bielizna termoaktywna powinna układać się na ciele niczym druga skóra - czyli ściśle przylegać, by skutecznie odprowadzać pot i zatrzymywać ciepło. Jednocześnie nie może nigdzie uwierać ani uciskać. Mogłoby to ograniczyć krążenie i zmniejszyć komfort podczas ruchu. Na co więc zwrócić uwagę przy wyborze? Kluczem jest dobór odpowiedniego rozmiaru, elastyczności materiału oraz kroju, który dopasowuje się do sylwetki, ale jednocześnie zapewnia swobodę podczas uprawiania sportu i noszenia na co dzień. Niewłaściwie dobrana bielizna, która jest zbyt luźna traci na funkcjonalności. Ogranicza na przykład odprowadzanie wilgoci od ciała. Kolejnym ważnym aspektem, szczególnie w warstwie bazowej, jest niewielka liczba szwów. Część bielizny termoaktywnej jest bezpośrednio bezszwowa lub przynajmniej posiada płaskie szwy. Często możemy również znaleźć przesunięte szwy na ramionach lub rękawy o tak zwanym kroju raglanowym. W takim przypadku nie musimy martwić się o to, że szwy na ramionach spowodują nieprzyjemne otarcia, na przykład podczas noszenia ciężkiego plecaka.

Jak prawidłowo warstwować bieliznę funkcjonalną?

Ważnym rozdziałem przy wyborze odpowiedniej bielizny termoaktywnej jest oczywiście prawidłowe warstwowanie odzieży funkcjonalnej. Przypomnijmy przynajmniej pokrótce podstawy, których dobrze jest przestrzegać: Dolna warstwa funkcjonalnej bielizny termicznej powinna zawsze ściśle przylegać do ciała i odprowadzać wilgoć. Na wierzchu znajduje się tak zwana warstwa środkowa - zwykle polar lub cieńsza kurtka izolacyjna - której zadaniem jest zatrzymywanie ciepła. Ostatnią warstwą jest kurtka membranowa lub spodnie chroniące przed wiatrem, śniegiem i deszczem. Na łagodniejsze zimy wystarczy lekki polar i cieńsza warstwa zewnętrzna. W przypadku mroźnych warunków należy dodać grubszą izolację lub więcej warstw środkowych. Ważne jest, aby każda warstwa dobrze ze sobą współgrała: warstwa spodnia odprowadza pot, warstwa środkowa izoluje, a warstwa zewnętrzna chroni. Niewłaściwa kombinacja może sprawić, że cały system będzie bezużyteczny. Oczywiście zawsze należy dostosować się do aktualnej pogody i aktywności sportowej.

Pranie i pielęgnacja odzieży funkcjonalnej, aby służyła przez długi czas

Należy wspomnieć, że odpowiednio dbając o bieliznę funkcjonalną, możemy znacznie przedłużyć jej świetne funkcje i żywotność. Aby bielizna funkcjonalna zachowała swoje właściwości jak najdłużej, musimy przestrzegać kilku prostych zasad: Bielizna termoaktywna powinna być prana w niższych temperaturach (zazwyczaj 30-40°C) przy użyciu odpowiednich, łagodnych detergentów. Zdecydowanie odradzam stosowanie płynu do płukania tkanin, który może zmatowić włókna i pogorszyć odprowadzanie wilgoci. Bielizna termoaktywna powinna być prana na lewą stronę, aby zmniejszyć zużycie mechaniczne. W zależności od rodzaju i zaleceń, suszyć na powietrzu lub w suszarce bębnowej. W większości przypadków producenci zalecają jednak rezygnację z suszarki i suszenie na powietrzu. Niektóre materiały, takie jak wełna merynosów, są jeszcze bardziej podatne na uszkodzenia podczas prania. W przypadku grubszych merynosów zaleca się suszenie w pozycji poziomej, a podczas wyżymania należy również zachować ostrożność. Włókna naturalne są po prostu delikatniejsze i wymagają łagodniejszej pielęgnacji.

Podsumowanie

Ostatnia rada? Czy niektóre rodzaje bielizny termoaktywnej są lepsze od innych? Nie da się tego stwierdzić. Każdy rodzaj materiału działa po prostu nieco inaczej. Jeśli jesteś aktywnym sportowcem, zdecydowanie powinieneś mieć w swojej garderobie zarówno materiały syntetyczne, jak i naturalne. Osobiście zimą noszę zarówno syntetyki, jak i merino. Do narciarstwa biegowego i biegania zwykle noszę syntetyki, a do narciarstwa zjazdowego, a nawet do skialpów noszę merynosy. Sięgam również po wełnę merino w zwykły dzień. Kto chce marznąć, gdy nie musi?